Amulet (bùa) là cách người Ai Cập gọi bất cứ đồ vật gì được đeo hay mang theo bên người với mục đích bảo vệ hoặc đem lại may mắn. Vào thời cổ đại, những loại bùa của người Ai Cập thường có hình dạng giống như tượng thần thu nhỏ. Vì thế trong tất cả những đồ vật ma thuật được người Ai Cập sử dụng, bùa được sử dụng phổ biến nhất. Những đứa trẻ sơ sinh được đeo bùa trên mình để cầu bình an và sức khỏe. Những ông bố bà mẹ thường đeo bùa quanh cổ con mình nhằm xua đuổi các ác linh cũng như bảo vệ khỏi bọ cạp, rắn và cá sấu.
Bùa Amulet
Lịch sử hình thành và phát triển của bùa Amulet
Những lá bùa Amulet có hinh dạng thay đổi theo từng giai đoạn qua 3000 năm lịch sử. Ở giai đoạn đầu của Cổ Vương Quốc, những lá bùa amulet có hình chim ưng, hà mã, sư tử. Vào thời kỳ Chuyển tiếp thứ nhất sau đó, thì chúng có hình dạng là các bộ phận trên cơ thể con người như tay, chân, bàn chân, quả tim, mắt,…
Hình dạng bùa vẫn được vẫn còn sử dụng cho đến ngày nay là loại bùa xuất hiện vào thời Trung Vương Quốc, được tạo hình theo hình ảnh vị thần như Amun, Isis, Hathor, Bes và Tauret, thường được xâu thành vòng cổ hay đi kèm với nhiều loại đá quý.
Những loại bùa Amulet và công dụng
Bùa amulet quan trọng nhất là loại bùa sử dụng cho tang lễ, nó giúp đảm bảo rằng xác ướp duy trì được độ nguyên vẹn và sức mạnh khi tái sinh một lần nữa ở thế giới khác. MacGregor Papyrus, một phiên bản của Tử Thư, trong đó có liệt kê 75 loại bùa bồi táng và các dùng của chúng.
Theo danh sách này, mỗi tấm bùa đều phải được làm từ vàng rồng, vì vàng không bị xỉn màu theo thời gian nên nó sẽ bảo vệ cho xác ướp vĩnh cửu.
Trong những bùa amulet bồi táng, quan trọng nhất là bùa Djed Pillar, hay còn được gọi là Xương lưng của thần Osiris, cái thể hiện sự ổn định của người chết.
Trong chương thứ 155 của Tử Thư, bùa Djed Pillar được miêu tả như có hình dạng chiếc cột nhỏ làm bằng vàng, đươc đặt ở cổ họng xác ướp, tuy nhiên nếu muốn bớt tốn kém hơn thì vàng có thể được thay bằng đá hay xương.
Loại bùa quan trọng đứng thứ hai là bùa tet hoặc Nút kết Isis, chúng còn có tên gọi khác là Vòng đai của Isis hay Máu của Isis. Bùa tet được chạm khắc bằng tay từ đá thạch anh hay carnelian, có khi được đúc từ kinh đỏ.
Theo Tử Thư, bùa tet sau khi được khắc xong sẽ được nhúng ngập vào nhựa cây ankh imy một loại cây thần bí mang sức mạnh ma thuật mà ngày nay không còn ai biết đến. Bùa này sẽ được đặt trên cổ xác ướp để nữ thần Isis bảo vệ cho người đã mất.
Tiếp theo trong số bùa bồi táng còn có bùa hộ mệnh đại diện cho 4 người con trai của thần Horus, đóng vai trò rất quan trọng đối với xác ướp. Tuy cả bốn người này đều là thần, song hình dạng của họ lại khác nhau, Mesti đầu người, Hapi có đầu khỉ, Duamutef có đầu chó rừng và Qebesenet có đầu chim cắt.
Nhóm bùa này thường làm bằng chất liệu là đá xanh và đặt ở trước ngực xác ướp để giúp người chết tỉnh lại khi sang thế giới bên kia. Đôi khi những xác ướp sẽ được quấn những bùa hình trái tim cỡ nhỏ, tượng trưng cho trái tim họ và đảm bảo rằng người chết có thể mở lời cầu xin các vị thần.
Hình dáng và chất liệu làm bùa Amulet
Bùa Amulet có hàng trăm hình dạng khác nhau, và ẩn chứa nhiều loại sức mạnh. Một vài loại đơn thuần để bảo vệ, mang sức mạnh từ những vị thần tương ứng. Người Ai Cập luôn tin rằng bùa amulet không chỉ giúp mang lại cho họ bình an mà còn đem đến cho họ thêm nhiều năng lực đặc biệt nữa như sức khỏe, dũng cảm, sự sáng suốt, trí tuệ…vv
Loại bùa được sử dụng nhiều nhất là loại bùa có biểu tượng Mắt thần Horus, đem đến cho người đeo sức khỏe mà còn giúp cho người đã chết được tái sinh. Mắt thần Horus có hình dạng như mắt của loài chim ưng, được gọi là udjat, hay “con mắt âm thanh.”
Những lá bùa amulet có thể làm từ bất cứ loại vật liệu nào mà người Ai Cập cổ tìm thấy, khắc từ đá quý như: đá da trời, cacnelian, lam ngọc, đá feldspar, đá serpentine và steatite. Ngoài ra, bùa còn có thể làm từ các kim loại như vàng, đồng, thiếc, sắt, đôi lúc có thủy tinh, gỗ, xương và đặc biệt là sứ.